Üçüncü ülke vatandaşlarının, mültecilerin ve vatansızların Avusturyada ticaret yapmaları – icaret hukuku hususları

Üçüncü ülke vatandaşları, ne Avrupa Birliği (Europäische Union), ne Avrupa Ekonomik Alanı (Europäischer Wirtschaftsraum) üye devletlerinden birinin ne de İsviçre Devleti’nin vatandaşı olmayanlardır.

Gerçek kişilerin Avusturya’da ticaret icra etme hakkı elde etmesinin şartları:

• Yabancı gerçek kişilerin Avusturya vatandaşları gibi ticaret icra etmeleri için bunun devletlerarası anlaşmalarda (karşılıklılık ilkesi) düzenlenmiş olması gerekir. 
  Bu tip devletlerarası anlaşmalar Avrupa Topluluğu Anlaşması, Avrupa Ekonomi Alanı Anlaşması ve AT-İsviçre serbest Ticaret Anlaşmasıdır. 
  Bu tip devletlerarası anlaşmalara çeşitli Avrupa Anlaşmaları, Dünya Ticaret Örgünün Anlaşmaları ve ABD ile olan Dostluk Sözleşmesi dahil değildir, çünkü bu anlaşmalar yabancılara yeterli serbestlik ve özellikle de Avusturya'da oturum hakkı tanımıyor.

Dikkat: 
Avrupa Ekonomik Alanı taraf devletlerden birinin vatandaşlığı ve Avrupa Ekonomik Alanı anlaşma devletlerinden birinde ikametgahın bulunması şartı aşağıdaki ticaretler için geçerlidir: İşgücü kiralamacılığı, iş ve işçi bulma aracılığı hizmeti, baca temizleyiciliği ve silah ticareti [1].

İsviçre Konfederasyonu vatandaşlığı ve İsviçre Konfederasyonu ikametgahın bulunması şartı aşağıdaki ticaretler için geçerlidir: Silah ticareti

• Bu tür devletlerarası [2] anlaşmaların bulunmadığı üçüncü ülke vatandaşlarının,iltica hakkı tanınmış kişilerin ve uyruksuzların Avusturya vatandaşları gibi ticaret icra edebilmeleri için Avusturya Yerleşim ve İkamet Kanunu hükümlerine göre bir uğraşın icra edilmesi amacıyla (serbest veya serbest olmayan) halihazırda Avusturya'da ikamet edebilme hakkına sahip olması gerekir.
  Yukarıda belirtilen belirli bazı ticaretler için geçerli Avrupa Ekonomik Alanı taraf devletlerinden birinin vatandaşlığına ilişkin çekinceler göz önünde bulundurulmalıdır.

• Henüz hukuki olarak Avusturya’da ikamet etmeyen üçüncü devlet vatandaşları (ön başvuruda bulunanlar), Avusturya’da hukuki olarak bir ticaretin icrası için serbest uğraşın icra edilmesini sağlayacak bir oturma iznini edinmeleri gerektir. 
  Avusturya Yerleşim ve İkamet Kanununa (Niederlassungs- und Aufenthaltsgesetz) göre ticaret başvurusunda bulunanın, oturma izninin verilmesinden önce ticaretin icrası için gerekli olan salahiyeti ispat etmesi gereklidir. Yetkili ticari merci tarafından düzenlenen, oturma izni hariç olmak üzere ticaret icra etmek için gerekli olan şartların mevcut olduğunu gösteren tasdikname buna ilişkin kanıt teşkil eder. Yetkili ticari merciler bu tür tasdiknameleri düzenlemekle yükümlüdür.

• Bir Avrupa Birliği üye devletinin veya Avrupa Ekonomik Alanı taraf devletlerinden birinin vatandaşlarının, Avrupa Birliği üye bir devletinde veya Avrupa Ekonomik Alanı taraf devletlerinden birinde oturum hakkına veya süresiz oturum hakkına sahip aile bireyleri,
  • vatandaşlıkları dikkate alınmadan bir Avusturya vatandaşı gibi ticaret icra edebilir. Aşağıdakiler aile bireyi kapsamındadır: Eş veya resmi olarak kaydedilmiş hayat arkadaşı
  • Avrupa Birliği üye bir devletinin veya Avrupa Ekonomik Alanı taraf devletlerinden birinin vatandaşının ve eşin veya resmi olarak kaydedilmiş partnerin, bunlar tarafından nafakaları karşılanan ve 21 yaşını tamamlamış olan alt-soy hısımları.
  • Avrupa Birliği üye bir devletinin veya Avrupa Ekonomik Alanı taraf devletlerinden birinin vatandaşının ve eşin veya resmi olarak kaydedilmiş partnerin, bunlar tarafından nafakaları karşılanan üst-soy hısımları.

Tüzel kişilerin ve diğer yabancı hukuki kişiliklerin Avusturya’da ticaret icra etme hakkını elde etmesinin şartları:

Devletlerarası anlaşmalar aksini öngörmedikçe, Avusturya’da ne merkezi ne de bir şubesi bulunan tüzel kişiler ve başka tür hukuki kişilikler ticaret icra edemez.

Dikkat: 
Avrupa Ekonomik Alanı taraf devletlerinden birinin hukuki düzenlemelerine göre kurulmuş olan ve merkezi Avrupa Ekonomik Alanı taraf devletlerinden birinde bulunan veya İsviçre kanunlarına göre kurulmuş olan ve merkezi İsviçre’de bulunan şirketler ve hukuki kişilikler tarafından sunulan uluslararası hizmetlerle ilişkili olarak "Bir Avrupa Birliği üye devletinde veya Avrupa Ekonomik Alanı taraf devletlerinden birinde yerleşik olan işletmeciler tarafından Avusturya’da hizmet sunulması" adlı broşüre bakın.

Tüzel kişiler veya diğer yabancı hukuki kişilikler tarafından ticaret icra edilmesi için, yurt içinde bir şirket kurulması şartı yoktur. Yurtiçinde ticari sicil kaydı yaptırılan bir şubenin kurulması yeterlidir.

Yabancı şirketin resmi mevcudiyeti için, şirketin merkezinin bulunduğu yabancı devletin hukuki düzenlemeleri geçerlidir.

Avrupa Birliği, Avrupa Ekonomik Alanı taraf devletlerinden birinin veya İsviçre vatandaşı olmayan yabancı şirketler (gerçek kişiler ve diğer tür yabancı hukuki kişilikler) veya Avrupa Ekonomik Alanı taraf devletlerinden birinin hukuki düzenlemelerine veya İsviçre kanunlarına göre kurulmuş olan ve merkezi Avrupa Ekonomik Alanı taraf devletlerinden birinde veya İsviçre’de bulunan şirketler veya hükmi şahıslar tarafından Avusturya'da uluslararası hizmet sunulması:

• Dünya Ticaret Örgütü Sözleşmesi (World Trade Organization) üye devletlerindeki hizmet sunucuları tarafından Avusturya’da talepte bulunulan ticari faaliyetlerin sunulması: 
  Dünya Ticaret Örgütü Sözleşmesi, çoğunluğun çıkarları ilkesine dayanan Ticaret ve Hizmetlere Dair Genel Sözleşmenin (Allgemeine Abkommen über den Handel mit Dienstleistungen (GATS)) hukuki çerçevesini teşkil eder. Dünya Ticaret Örgütü Sözleşmesi, Avusturya'da Mesleki Yönetmelik çerçevesinde yürürlüğe konulmuştur.
  Dünya Ticaret Örgütü üye devletlerinin hizmet sunucuları, Avusturyalıların da yerine getirmesi gereken koşullar altında Avusturya'da talepte bulunulan ticari faaliyetlerini icra edebilir.
  Hizmet sunucularının hangi kapsamda faal olabilecekleri, Avusturya yükümlülük listesi aracılığıyla belirlenmiştir. Buna göre, Avusturya'da hizmet sunan gerçek kişiler, aşağıda belirtilen tüzel kişilerce gönderilen işletmeye dahil görevliler olmalıdır;
  
  
  • sadece süre bakımından kısıtlı olarak Avusturya'ya gönderilebilecek olanlar
  • sadece geçici olarak ikamet edebilecek olanlar
  • en azından ülkeye giriş tarihinin bir yıl öncesinden bu yana söz konusu tüzel kişinin çalışanları veya hissedarları olmalıdır ve
  • yönetici kadrosunda olanlar (şubelerin yönetiminde yönetici pozisyonunda, yönetici konumunda çalışanların denetimi, personelin işe alımı veya işten çıkarılması)
  • veya bilgi sahipleri (hizmet, araştırma kurumları, teknik veya şube yönetimi konuları hakkında önemli bilgilere sahip olma) olmalıdır.
    
    
  Bu görevler ve fonksiyonlar, temel olarak hizmet sunucusunun bir şubesindeki bir istihdama ilişkindir.
  Gönderilen işletmeye dahil görevlilerinin yanında hizmet sunucularının temsilcisinin de, hizmet satışı geliştirebilmek veya hizmetlerin satışına ilişkin anlaşmalarda bulunmak için Avusturya'ya giriş yapabilme ve 6 ay ile sınırlı olmak üzere ikamet edebilme hakkı mevcuttur. Hizmetin kendi tarafından sunulması veya doğrudan umuma satışların gerçekleştirilmesi izni mevcut değildir.
  
  
• Dünya Ticaret Örgütü üye devletlerinin vatandaşı olmayan hizmet sunucuları tarafından Avusturya’da talepte bulunulan ticari faaliyetlerin sunulması:
  Avusturya hukukuna göre, Mesleki Yönetmeliğin kapsamına giren bir faaliyeti yurt dışında yetkin olarak icra eden ve Dünya Ticaret Örgütü Sözleşmesine üye bir devletin vatandaşı olmayan yabancı gerçek kişiler ve diğer hukuki kişilikler Avusturya'da talep edilen ticari faaliyeti icra edebilmek için, eyalet valisi tarafından bir eş tutulma kararı  (resmi karar) almalıdır. Faaliyetin icra edilmesi, ülke iktisadına çıkar sağladığının ve diğer kamu çıkarlarına aykırılık teşkil etmediğinin ispatlanması durumunda eş tutulma kararına hükmedilmelidir.
  Hizmetin, Avusturya ekonomisine fayda sağlayacak veya en azından yerel ya da bölgesel bir zenginleştirme teşkil edecek bir niteliğe sahip olması durumunda bir iktisadi çıkarın mevcut olduğu kabul edilmelidir.
  Diğer kamu çıkarları adı altında, özellikle kamusal asayiş ve düzen, hukuki düzenlemelerin korunması, ceza gerektiren eylemlerin önlenmesi ve sağlığın korunması gibi hususlar anlaşılmalıdır.
  Dünya Ticaret Örgütü üyesi olmayan devletler arasında, özellikle Bosna Hersek ve Karadağ, Avusturya için ekonomik önem arz etmektedir.

Uzun süreli ikamet eden üçüncü ülke vatandaşları

• Avusturya yasalarına göre "Daimi İkamet - AB[1]" olarak belirlenen ikamet unvanı, üçüncü ülke vatandaşlarına (AB vatandaşı olmayan veya diğer EEA vatandaşı olmayan veya İsviçre vatandaşı olmayan kişiler) verilebilir. Dolayısıyla Avrupa hukuku kapsamında daimi ikamet hakkına sahiptirler.
• Bununla birlikte, daimi ikamet eden üçüncü ülke vatandaşlarının Avusturya'da sınır ötesi şahıs şirketi olarak çalışmalarına izin verilmemektedir. Ticaret, Ticaret ve Sanayi Düzenleme Yasası (Gewerbeordnung), bir tüccarın sınır ötesi hizmet sunmasına yalnızca bir AB/EEA ülkesinin vatandaşı olması halinde izin vermektedir (bkz. Madde 373a paragraf 1).

Dikkat:

Şirketler söz konusu olduğunda vatandaşlık dikkate alınmaz (bkz. madde 373a paragraf 3).  Bu bağlamda, bir EEA (Avrupa Ekonomik Alanı) sözleşme tarafının hukuki düzenlemelerine göre kurulan ve ana merkezi, ana yönetimi veya ana şubesini bir EEA ülkesinde bulunduran üçüncü ülke vatandaşlarının şirketleri, Avusturya'da faliyet gösterebilir.

[1] Silah ticaretiyle ilişkili olarak Yerleşim ve İkamet Kanununun 45. veya 49. maddesinin 2. ve 4. bölümüne göre (bkz. GewO madde 141, bölüm 1, par. 1, b fıkrası) yerleşme hakkının bulunduğu bir unvan da yeterlidir.

[2] Mülteciler (iltica talep edenler, iltica hakkına sahip olanlar ve para yardımı alma hakkına sahip olanlar) iltica dilekçelerini teslim ettikten 3 ay sonra gerekli hukuki şartları yerine getirdikten sonra bir ticarethane kaydında bulunabilir.

Stand: 09.12.2022